TARCZYCA
Tarczyca jest niewielkim narządem o wielkim znaczeniu dla całego organizmu. Znajduje się w przedniej części szyi. Kształt tarczycy przypomina motyla – składa się z dwóch płatów oddzielonych cieśnią. Patrząc na tarczycę pod mikroskopem możemy zauważyć niewielkie pęcherzyki, których rolą jest produkcja oraz magazynowanie hormonów tarczycy. Zadaniem tarczycy jest wydzielanie hormonów – trójjodotyroniny (T3) oraz tyroksyny (T4). Tarczyca jest jedynym gruczołem, który magazynuje produkowane przez siebie hormony w bardzo dużej ilości. Hormony te składowane są w tarczycy w formie dużych cząsteczek tyreoglobuliny zawieszonej w żelu pęcherzykowym. Oprócz pęcherzyków budujących miąższ tarczycy pod mikroskopem obserwujemy komórki przypęcherzykowe, nazywane komórkami C, które produkują kolejny hormon – kalcytoninę.
JAK DZIAŁAJĄ HORMONY TARCZYCY?
Wyjściowym składnikiem do produkcji tyroksyny i trójjodotyroniny jest tyrozyna, w następnym etapie do tyrozyny dołączane są atomy jodu – tyroksyna posiada cztery atomy jodu, a trójjodotyronina trzy. Jod ma kluczowe znaczenie w prawidłowym funkcjonowaniu tarczycy. Jest to mikroelement, który nie jest produkowany przez organizm, dlatego należy dostarczać go z zewnątrz. W wielu krajach m.in. w Polsce praktykowane jest jodowanie soli kuchennej, dzięki czemu możliwe jest pokrycie zapotrzebowania na ten pierwiastek u większości ludzi, a niedobór jodu jest rzadko spotykany w krajach rozwiniętych. Hormony tarczycy magazynowane są w postaci dużych cząsteczek tyreoglobuliny zawieszonych w żelu, tak zwanym koloidzie. Pod wpływem działania hormonu przysadki mózgowej – TSH gotowe hormony tarczycy w formie T3 i T4 wydzialane są na zewnątrz.
JAKĄ ROLĘ ODGRYWA PRZYSADKA MÓZGOWA W WYDZIELANIU HORMONÓW TARCZYCY?
Przysadka mózgowa stanowi ogniwo w tak zwanej osi podwzgórze-przysadka-tarczyca.
Organem nadrzędnym osi jest podwzgórze produkujące hormon tyroliberynę, występującą często pod nazwą TRH. Tyreoliberyna pobudza przysadkę mózgową do produkcji tyreotropiny. A czym jest tyreotropina?
Przysadka mózgowa wydziela tak zwane hormony tropowe, działające stymulująco na szereg gruczołów w organizmie. Wśród nich jest też tyreotropina, czy tez hormon tyreotropowy, w medycynie najczęściej występujący pod nazwą TSH. Podwzgórze, przysadka i tarczyca działają na zasadzie tak zwanego sprzężenia zwrotnego ujemnego, które polega na tym, że TRH pobudza przysadkę do wydzielania TSH, natomiast TSH pobudza tarczycę do wydzielania hormonów, ich wysoki poziom natomiast hamuje wydzielanie TRH. Taki mechanizm pozwala na utrzymanie hormonów tarczycy na odpowiednim poziomie, zależnie od potrzeb organizmu.
Tarczyca w głównej mierze wydziela tyroksynę, jednak to nie ona jest najbardziej aktywnym biologicznie hormonem tarczycy, trójjodotyronina jest bowiem pięciokrotnie bardziej aktywną formą hormonu. W wielu tkankach organizmu enzymy tzw. dejodynazy, których rolą jest odłączanie atomu jodu od tyroksyny i przekształcanie jej do bardziej aktywnej trójjodotyroniny i w takiej właśnie formie hormony tarczycy działają na organizm.
JAK HORMONY TARCZYCY WPŁYWAJĄ NA ORGANIZM?
Ogólnie mówiąc hormony tarczycy działają na każdą komórkę organizmu i są niezbędne do jego prawidłowego funkcjonowania.
Do zadań hormonów tarczycy należy przede wszystkim nadzór nad procesami metabolicznymi – od prawidłowego funkcjonowania tarczycy zależy między innymi gospodarka tłuszczów i węglowodanów, dzięki tarczycy i hormonom przez nią wydzielanych gromadzenie i wydatkowanie energii pozostaje na poziomie potrzebnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu.
Hormony tarczycy wspomagają również wzrost kości na długość i dojrzewanie układu nerwowego, co jest niezwykle istotne u dzieci, ponieważ zaburzenia funkcji tarczycy mogą mieć negatywny na ich rozwój intelektualny oraz wzrost. Trójjodotyronina odpowiada również za przyspieszenie czynności serca oraz zwiększenie tak zwanego rzutu serca, czyli zwiększenie objętości krwi tłoczonej przez serce. Dzięki hormonom tarczycy zwiększa się również wrażliwość tkanek na katecholaminy, czyli substancje wydzielane w sytuacjach stresowych. Do grupy katecholamin należy między innymi adrenalina, a wzrost wrażliwości tkanek na jej działanie powoduje większą moblizację narządów w sytuacji stresowej. Jednym słowem hormony tarczycy wpływają na ogólną równowagę organizmu i to od nich zależy jego prawidłowe funkcjonowanie.
JAKĄ ROLĘ W ORGANIZMIE PEŁNI KALCYTONINA?
Kalcytonina jest hormonem wydzielanym przez komórki C tarczycy, spełnia zupełnie odmienną rolę niż już wspomniana tyroksyna i trójjodotyronina. Jej rolą jest utrzymanie równowagi wapniowo-fosforanowej organizmu. Komórki C tarczycy posiadają receptory wrażliwe na wysokie stężenie jonów wapnia we krwi. Kiedy stężenie wapnia jest zbyt wysokie komórki C uwalniają kalcytonię, która z kolei umożliwia przesunięcie wapnia z krwi do kości, tym samym zmniejszając jego stężenie we krwi. Hormon ten hamuje też wchłanianie zwrotne wapnia i fosforu w nerkach, co umożliwia wydalenie nadmiaru tego pierwiastka. Dzięki kalcytoninie możliwe jest zatem utrzymanie stężenia wapnia w organizmie na odpowiednim poziomie, co chroni nas przed dolegliwościami związanymi z jego nadmiarem, do których nalezą m.in. kamica nerkowa, bóle brzucha, a nawet ostre zapalenie trzustki.
CZY TARCZYCA JEST NAM NIEZBĘDNA DO ŻYCIA?
Nie. Leczenie niektórych schorzeń wymaga całkowitego jej usunięcia, wówczas jednak niezbędna jest suplementacja hormonów tarczycy w formie tabletek, ponieważ to właśnie hormony tarczycy są niezbędne nie tylko do zachowania zdrowia, ale też niezbędne do życia.
TARCZYCA
Tarczyca jest niewielkim narządem o wielkim znaczeniu dla całego organizmu. Znajduje się w przedniej części szyi. Kształt tarczycy przypomina motyla – składa się z dwóch płatów oddzielonych cieśnią. Patrząc na tarczycę pod mikroskopem możemy zauważyć niewielkie pęcherzyki, których rolą jest produkcja oraz magazynowanie hormonów tarczycy. Zadaniem tarczycy jest wydzielanie hormonów – trójjodotyroniny (T3) oraz tyroksyny (T4). Tarczyca jest jedynym gruczołem, który magazynuje produkowane przez siebie hormony w bardzo dużej ilości. Hormony te składowane są w tarczycy w formie dużych cząsteczek tyreoglobuliny zawieszonej w żelu pęcherzykowym. Oprócz pęcherzyków budujących miąższ tarczycy pod mikroskopem obserwujemy komórki przypęcherzykowe, nazywane komórkami C, które produkują kolejny hormon – kalcytoninę.
JAK DZIAŁAJĄ HORMONY TARCZYCY?
Wyjściowym składnikiem do produkcji tyroksyny i trójjodotyroniny jest tyrozyna, w następnym etapie do tyrozyny dołączane są atomy jodu – tyroksyna posiada cztery atomy jodu, a trójjodotyronina trzy. Jod ma kluczowe znaczenie w prawidłowym funkcjonowaniu tarczycy. Jest to mikroelement, który nie jest produkowany przez organizm, dlatego należy dostarczać go z zewnątrz. W wielu krajach m.in. w Polsce praktykowane jest jodowanie soli kuchennej, dzięki czemu możliwe jest pokrycie zapotrzebowania na ten pierwiastek u większości ludzi, a niedobór jodu jest rzadko spotykany w krajach rozwiniętych. Hormony tarczycy magazynowane są w postaci dużych cząsteczek tyreoglobuliny zawieszonych w żelu, tak zwanym koloidzie. Pod wpływem działania hormonu przysadki mózgowej – TSH gotowe hormony tarczycy w formie T3 i T4 wydzialane są na zewnątrz.
JAKĄ ROLĘ ODGRYWA PRZYSADKA MÓZGOWA W WYDZIELANIU HORMONÓW TARCZYCY?
Przysadka mózgowa stanowi ogniwo w tak zwanej osi podwzgórze-przysadka-tarczyca.
Organem nadrzędnym osi jest podwzgórze produkujące hormon tyroliberynę, występującą często pod nazwą TRH. Tyreoliberyna pobudza przysadkę mózgową do produkcji tyreotropiny. A czym jest tyreotropina?
Przysadka mózgowa wydziela tak zwane hormony tropowe, działające stymulująco na szereg gruczołów w organizmie. Wśród nich jest też tyreotropina, czy tez hormon tyreotropowy, w medycynie najczęściej występujący pod nazwą TSH. Podwzgórze, przysadka i tarczyca działają na zasadzie tak zwanego sprzężenia zwrotnego ujemnego, które polega na tym, że TRH pobudza przysadkę do wydzielania TSH, natomiast TSH pobudza tarczycę do wydzielania hormonów, ich wysoki poziom natomiast hamuje wydzielanie TRH. Taki mechanizm pozwala na utrzymanie hormonów tarczycy na odpowiednim poziomie, zależnie od potrzeb organizmu.
Tarczyca w głównej mierze wydziela tyroksynę, jednak to nie ona jest najbardziej aktywnym biologicznie hormonem tarczycy, trójjodotyronina jest bowiem pięciokrotnie bardziej aktywną formą hormonu. W wielu tkankach organizmu enzymy tzw. dejodynazy, których rolą jest odłączanie atomu jodu od tyroksyny i przekształcanie jej do bardziej aktywnej trójjodotyroniny i w takiej właśnie formie hormony tarczycy działają na organizm.
JAK HORMONY TARCZYCY WPŁYWAJĄ NA ORGANIZM?
Ogólnie mówiąc hormony tarczycy działają na każdą komórkę organizmu i są niezbędne do jego prawidłowego funkcjonowania.
Do zadań hormonów tarczycy należy przede wszystkim nadzór nad procesami metabolicznymi – od prawidłowego funkcjonowania tarczycy zależy między innymi gospodarka tłuszczów i węglowodanów, dzięki tarczycy i hormonom przez nią wydzielanych gromadzenie i wydatkowanie energii pozostaje na poziomie potrzebnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu.
Hormony tarczycy wspomagają również wzrost kości na długość i dojrzewanie układu nerwowego, co jest niezwykle istotne u dzieci, ponieważ zaburzenia funkcji tarczycy mogą mieć negatywny na ich rozwój intelektualny oraz wzrost. Trójjodotyronina odpowiada również za przyspieszenie czynności serca oraz zwiększenie tak zwanego rzutu serca, czyli zwiększenie objętości krwi tłoczonej przez serce. Dzięki hormonom tarczycy zwiększa się również wrażliwość tkanek na katecholaminy, czyli substancje wydzielane w sytuacjach stresowych. Do grupy katecholamin należy między innymi adrenalina, a wzrost wrażliwości tkanek na jej działanie powoduje większą moblizację narządów w sytuacji stresowej. Jednym słowem hormony tarczycy wpływają na ogólną równowagę organizmu i to od nich zależy jego prawidłowe funkcjonowanie.
JAKĄ ROLĘ W ORGANIZMIE PEŁNI KALCYTONINA?
Kalcytonina jest hormonem wydzielanym przez komórki C tarczycy, spełnia zupełnie odmienną rolę niż już wspomniana tyroksyna i trójjodotyronina. Jej rolą jest utrzymanie równowagi wapniowo-fosforanowej organizmu. Komórki C tarczycy posiadają receptory wrażliwe na wysokie stężenie jonów wapnia we krwi. Kiedy stężenie wapnia jest zbyt wysokie komórki C uwalniają kalcytonię, która z kolei umożliwia przesunięcie wapnia z krwi do kości, tym samym zmniejszając jego stężenie we krwi. Hormon ten hamuje też wchłanianie zwrotne wapnia i fosforu w nerkach, co umożliwia wydalenie nadmiaru tego pierwiastka. Dzięki kalcytoninie możliwe jest zatem utrzymanie stężenia wapnia w organizmie na odpowiednim poziomie, co chroni nas przed dolegliwościami związanymi z jego nadmiarem, do których nalezą m.in. kamica nerkowa, bóle brzucha, a nawet ostre zapalenie trzustki.
CZY TARCZYCA JEST NAM NIEZBĘDNA DO ŻYCIA?
Nie. Leczenie niektórych schorzeń wymaga całkowitego jej usunięcia, wówczas jednak niezbędna jest suplementacja hormonów tarczycy w formie tabletek, ponieważ to właśnie hormony tarczycy są niezbędne nie tylko do zachowania zdrowia, ale też niezbędne do życia.