Antykoncepcja hormonalna jest najskuteczniejszą i najbardziej popularną na rynku metodą antykoncepcji. Wśród kilku jej rodzajów największą popularnością cieszą się tabletki antykoncepcyjne. Charakteryzuje je łatwa dostępność, a także bardzo prosty schemat zażywania. Mimo to wiedza o ich działaniu i zastosowaniu wciąż jest dość niska, a pacjentki mają wiele pytań dotyczących tabletek antykoncepcyjnych. Specjalnie dla naszych czytelniczek i czytelników stworzyliśmy wyczerpujący poradnik dotyczący tabletek antykoncepcyjnych. Zapraszamy do lektury.

Istnieje wielu producentów tabletek antykoncepcyjnych, jednak ze względu na skład wyróżniamy dwa rodzaje tabletek antykoncepcyjnych:

• preparaty jednoskładnikowe – mieszczą w sobie jedynie progestagen,
• preparaty dwuskładnikowe – w swoim składzie zawierają progestagen i estrogeny.

Tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe pakowane są w ilości 28 tabletek i przyjmuje się je codziennie o tej samej porze bez żadnych przerw. Po wykorzystaniu jednego opakowania należy od razu zacząć drugie, gdyż w innym wypadku antykoncepcja może nie przynieść oczekiwanego rezultatu w postaci zapobiegania poczęciu.

Wśród preparatów dwuskładnikowych wyróżniamy środki:

• jednofazowe – opakowanie zawiera 21 tabletek o takiej samej zawartości hormonów,
• dwufazowe – w opakowaniu 21 tabletek znajdziemy dwa różne rodzaje tabletek o takiej samej zawartości estrogenów, ale innej progestagenów,
• trójfazowe – preparaty te zawierają aż trzy różne rodzaje tabletek, które mają naśladować naturalny cykl miesiączkowy, dziś używane coraz rzadziej.

Każdy z poszczególnych rodzajów tabletek antykoncepcyjnych dwuskładnikowych powinien być również przyjmowany codziennie o tej samej porze.

Tabletki antykoncepcyjne dzięki zawartości syntetycznych hormonów poprzez działanie na przysadkę mózgową prowadzą do zahamowania dojrzewania komórki jajowej a tym samym owulacji. Owulacja jest procesem opartym na uwolnieniu komórki jajowej (oocytu) w wyniku pęknięcia dojrzałego pęcherzyka Graffa, czyli pęcherzyka jajnikowego znajdującego się w jajniku. Antykoncepcja hormonalna powoduje także zagęszczenie śluzu szyjkowego po to, aby powstrzymać drogę plemników do uwolnionego oocytu. Dodatkowo utrzymują endometrium (wewnętrzna błona śluzowa macicy) w stanie niekorzystnym do implantacji (zagnieżdżenia się) zarodka, a także upośledzają procesy skurczowe macicy i jajowodów.

Preparaty jednoskładnikowe uważane za bezpieczniejszą formę powstały z myślą o kobietach, u których tabletki dwuskładnikowe wywoływały nieprzyjemne skutki uboczne. Mogą być one z powodzeniem stosowane u pań karmiących piersią, gdyż nie powodują zaburzeń laktacji czy u kobiet nałogowo palących, zagrożonych zakrzepicą bądź tych, które zbliżają się do menopauzy. Jednak są one przeciwwskazane u kobiet:

• przyjmujących leki przeciwpadaczkowe,
• chorujących na nowotwór piersi,
• skarżących się na niewyjaśnione krwawienia z dróg rodnych.

Tabletki dwuskładnikowe posiadają inne działania oprócz zapobiegania ciąży w postaci redukcji bólu miesiączkowego czy zespołu napięcia przedmiesiączkowego (PMS). Dodatkowo zmniejszają ryzyko występowania nowotworu trzonu macicy i jajnika. Pomimo wielu pozytywnych działań są one zabronione u kobiet:

• nałogowo palących,
• po niedawno przebytym porodzie,
• cierpiących na choroby związane z zaburzeniami układu krzepnięcia krwi,
• posiadających historię nowotworu piersi, chorób serca czy chorób wątroby i pęcherzyka żółciowego.

Głównym przeznaczeniem tabletek antykoncepcyjnych jest zapobieganie niechcianej ciąży, jednak posiadają one szereg innych równie ważnych zastosowań. Tabletki antykoncepcyjne są używane w celu:

• długofalowego zmniejszenia i regulacji bólu menstruacyjnego,
• redukcji zespołu napięcia przedmiesiączkowego,
• prewencji migreny występującej w czasie miesiączki,
• leczenia trądziku,
• leczenia endometriozy.

Przyjmowanie pigułek antykoncepcyjnych dwuskładnikowych należy zacząć w ciągu 5 dni po rozpoczęciu miesiączki. Ochrona przed niechcianą ciążą pojawia się już od momentu przyjęcia pierwszej tabletki. Na przykład, jeśli miesiączka nadejdzie w poniedziałek rano, pigułka antykoncepcyjna powinna zostać zażyta w sobotni poranek. Jeśli zaś pierwsza tabletka antykoncepcyjna dwuskładnikowa zostanie przyjęta w dowolnym innym momencie, zapobieganie owulacji i w efekcie ciąży pojawi się dopiero 7 dni po jej zażyciu. W tym czasie warto powstrzymać się od aktywności seksualnej.

Przyjmowanie pigułek zawierających tylko progestagen, znanych również jako preparaty jednoskładnikowe można rozpocząć w każdym momencie. Prewencja przed poczęciem rozpocznie się już po 48 godzinach od zażycia pierwszej jednoskładnikowej tabletki antykoncepcyjnej.

W celu pełnego bezpieczeństwa przed ciążą zalecamy, aby przez pierwszy miesiąc po rozpoczęciu antykoncepcji hormonalnej powstrzymać się od współżycia seksualnego bądź zastosować alternatywą metodę antykoncepcji, jaką jest prezerwatywa.

Nie ma idealnej antykoncepcji, która gwarantuje nam 100% pewności braku poczęcia. Bywa, że antykoncepcja hormonalna zawodzi i zależy to od wielu czynników. Pierwszym i najważniejszym jest regularność przyjmowania tabletek antykoncepcyjnych. Ważne jest zażywanie pigułek codziennie o tej samej porze. Jednak na skuteczność działania preparatów antykoncepcji hormonalnej mają wpływ także:

• otyłość i nadwaga – znacząco obniżają skuteczności antykoncepcji hormonalnej,
• antybiotyki – przyjmowanie wielu popularnych antybiotyków (penicyliny, tetracykliny, cefalosporyny) wpływa na pojawienie się niechcianej ciąży, dlatego ważne jest, aby w tym czasie przyjmować dodatkowe zabezpieczenie przed zapłodnieniem,
• wymioty i biegunka – powodują one na obniżoną wchłanialność hormonów zawartych w tabletce antykoncepcyjnej oraz tym samym zmniejszają jej skuteczność.

Powrót do spisu treści