Rak tarczycy jest stosunkowo rzadkim nowotworem, stanowiącym ok. 1% wszystkich nowotworów złośliwych. Polska jest krajem o niskim odsetku zachorowań na raka tarczycy – szacuje się, że rocznie odnotowuje się od. 1800 nowych zachorowań. Choroba ta dotyczy głównie osób po 40 roku życia, ale może wystąpić w każdym wieku.

Tarczyca składa się z dwóch rodzajów komórek – pęcherzykowych i okołopęcherzykowych komórek C. Z komórek pęcherzykowych wywodzą się trzy typy raka tarczycy. Do tej grupy należy rak brodawkowaty i pęcherzykowy, charakteryzują się one wysokim zróżnicowaniem i dobrym rokowaniem na wyleczenie. Trzeci z nich to rak anaplastyczny o niskim zróżnicowaniu, charakteryzujący się złym rokowaniem i agresywnym przebiegiem. Z komórek okołopęcherzykowych wywodzi się natomiast rak rdzeniasty tarczycy, silnie związany z predyspozycjami genetycznymi.

Ok. 95% wszystkich raków tarczycy stanowi rak brodawkowaty i rak pęcherzykowy.

Rak brodawkowaty tarczycy występuje najczęściej – stanowi ponad połowę wszystkich rozpoznań raka tarczycy. Charakteryzuje się on powolnym wzrostem i łagodnym przebiegiem. Występuje głównie u osób młodych, częściej u kobiet. Niektóre doniesienia wskazują na związek występowania raka brodawkowego z nadmiarem jodu w organizmie. Rak brodawkowaty daje przerzuty zwykle tylko do okolicznych węzłów chłonnych. Objawy w przypadku tego raka są słabo nasilone, a rokowanie bardzo korzystne. Leczeniem z wyboru jest zwykle operacja.

Rak pęcherzykowy to drugi co do częstości występowania rak tarczycy, stanowiący ok. 20% rozpoznań raka tarczycy. Podobnie jak rak brodawkowaty jest rakiem wysoko zróżnicowanym o dobrym rokowaniu. Dotyka zwykle ludzi po 40 roku życia i jest ściśle związany z zamieszkiwaniem obszarów ubogich w jod. W odróżnieniu od raka brodawkowatego może on szerzyć się drogą naczyń krwionośnych tworząc przerzuty odległe – najczęściej w płucach i kościach.

Rak anaplastyczny jest rakiem wywodzącym się z komórek pęcherzykowych, charakteryzujący się niskim zróżnicowaniem i bardzo złym rokowaniem. Przyjmuje się, że ten rak jest jednym z najbardziej złośliwych nowotworów występujących u ludzi. Występuje najczęściej w 7. i 8. dekadzie życia. Ma tendencje do szybkiego wzrostu i szybkiego tworzenia przerzutów odległych, najczęściej w płucach, mózgu i kościach.

Rak rdzeniasty tarczycy jest rakiem wywodzącym się z tzw. komórek przypęcherzykowych, zwanych także komórkami C. Stanowi 5% wszystkich nowotworów tarczycy i pojawia się w ok. 5 dekadzie życia. Rak rdzeniasty zwykle rozwija się powoli, w obu płatach tarczycy tworząc wiele ognisk nowotworu w tym narządzie. Tworzy przerzuty zarówno drogą limfatyczną w regionalnych węzłach chłonnych, jak i drogą naczyń krwionośnych – w tym przypadku przerzuty tworzą się najczęściej w płucach i kościach. Nowotwór ten może być składową tak zwanych zespołów mnogiej gruczolakowatości wewnątrzwydzielniczej MEN. W skład zespołu MEN IIa, zwanego inaczej zespołem Sipple’a z rakiem rdzeniastym tarczycy współistnieją także guzy chromochłonne nadnerczy oraz pierwotna nadczynność przytarczyc. Zespół MEN IIb, czyli zespół Williama charakteryzuje się występowaniem raka rdzeniastego tarczycy, guza chromochłonnego nadnerczy, a także nerwiakowłokniakowatości i marfanoidalnej budowy ciała.

Warto pamiętać, że rak rdzeniasty tarczycy może mieć charakter dziedziczny, dlatego w przypadku wystąpienia tego nowotworu w rodzinie należy wykonać badania genetyczne w kierunku predyspozycji do wystąpienia raka rdzeniastego, czasami konieczne jest także profilaktyczne usunięcie tarczycy.

Rak tarczycy wywołuje niecharakterystyczne objawy. Do najczęściej występujących należy chrypka, duszność oraz powiększenie węzłów chłonnych okolicy szyi, obecność dużego guza tarczycy może powodować również zaburzenia połykania.

Diagnostyka raka tarczycy rozpoczyna się badaniem palpacyjnym gruczołu w gabinecie lekarskim. W trakcie takiego badania lekarz badając okolicę szyi może zaobserwować obecność guza, lub mnogich guzów tarczycy. Badane są również okoliczne węzły chłonne.

Kolejnym etapem diagnostyki jest badanie USG tarczycy i węzłów chłonnych. Na jego podstawie ocenia się położenie, wielkość guzków tarczycy oraz stan węzłów chłonnych.

Na zdjęciu: USG tarczycy

Finalnym etapem diagnostyki raka tarczycy jest biopsja cienkoigłowa guza tarczycy, na podstawie której stawiane jest ostateczne rozpoznanie. Co ważne, na podstawie biopsji nie można stwierdzić jednoznacznie obecności raka pęcherzykowego, a jedynie wysunąć podejrzenie jego obecności. Wówczas konieczna jest operacja, a następnie dokładne zbadanie guza pod mikroskopem.

Niezwykle istotne w przypadku diagnostyki raka rdzeniastego tarczycy jest oznaczenie kalcytoniny, która uznawana jest za tak zwany marker raka rdzeniastego.

Podstawową metodą leczenia raka tarczycy jest operacja polegająca na całkowitym wycięciu tarczycy. W zależności od stopnia zaawansowania nowotworu może być też konieczne usunięcie regionalnych węzłów chłonnych. Usunięty guz badany jest pod mikroskopem w celu dokładnej oceny zaawansowania, typu i jego cech złośliwości.

Leczeniem uzupełniającym w przypadku raka brodawkowatego i pęcherzykowego jest leczenie jodem promieniotwórczym. Polega ono na podaniu radioaktywnego jodu, dzięki czemu możliwe jest całkowite zniszczenie komórek nowotworowych. Niezwykle istotne podczas leczenia jodem promieniotwórczym jest przestrzeganie zaleceń lekarskich dotyczących stylu życia w okresie podawania izotopu.

Rak anaplastyczny i rdzeniasty, a także w wyjątkowych przypadkach, rak pęcherzykowy i brodawkowaty wymaga wspomagającej radioterapii okolicy szyi.

Należy pamiętać, że z całkowitym usunięciem tarczycy wiąże się niedobór jej hormonów, co powoduje konieczność przyjmowania ich w formie doustnej przez całe życie.

Rokowanie w raku tarczycy zależy od stopnia jego zróżnicowania i zaawansowania w momencie diagnozy, a także od wdrożenia odpowiedniego leczenia. W przypadku raka brodawkowatego i pęcherzykowego rokowanie jest bardzo korzystne – 10- letnie przeżycie w przypadku tych nowotworów szacuje się na ok. 90%. Rak anaplastyczny charakteryzuje się złym rokowaniem i bardzo agresywnym przebiegiem, co odróżnia go od innych typów raka tarczycy.

Rokowanie w przypadku raka rdzeniastego uzależnione jest od szybkiego podjęcia właściwego leczenia – 10 letnie przeżycie szacowanie jest na ok. 80%. Jeśli jednak skuteczne leczenie nie zostanie wdrożone rokowanie drastycznie się pogarsza.

Po zakończeniu leczenia niezwykle istotne jest częste monitorowanie stanu zdrowia zgodnie z zaleceniami lekarza.

Powrót do spisu treści