Medycyna nuklearna według wielu źródeł uznawana jest za najszybciej rozwijającą się gałąź medycyny, a jej odkrycia należą do najbardziej przełomowych i dających nadzieję na szybszą diagnostykę i skuteczne leczenie. Medycyna nuklearna dla większości pacjentów jest zagadnieniem zupełnie nieznanym, kojarzonym głownie z leczeniem onkologicznym, podczas, gdy warto wiedzieć, że możliwości medycyny nuklearnej pozwalają na wczesną diagnostykę i skuteczne leczenie wielu innych chorób, w tym chorób endokrynologicznych

Historia medycyny nuklearnej sięga 100 lat wstecz i skupia istotne odkrycia naukowe wszystkich tych dziedzin. Już w latach 30. ubiegłego wieku prowadzono badania na temat wychwytu jodu przez tarczycę, a 1946 pojawiły się pierwsze doniesienia o skutecznym leczeniu nowotworu tarczycy za pomocą tego pierwiastka, który w późniejszych latach okazał się równie skuteczny w leczeniu nadczynności tarczycy. Przełomowym wydarzeniem w obszarze diagnostyki z użyciem izotopów promieniotwórczych było wynalezienie scyntygrafu. Miało to miejsce 1951 roku, a jego wynalazcą był amerykański naukowiec Benedict Cassen, pracujący ówcześnie na Uniwersytecie Kalifornijskim w Los Angeles. Scyntygrafia do dziś jest bardzo cennym badaniem diagnostycznym, szczególnie ważnym w diagnostyce chorób tarczycy.

Pod koniec lat 70. wraz z rozwojem metod diagnostycznych i odkrywaniem radioizotopów możliwe było zobrazowanie wszystkich organów człowieka przy pomocy medycyny nuklearnej. Kolejnym krokiem milowym było wynalezienie pozytonowej emisyjnej tomografii komputerowej (PET), a niedługo później tomografii emisyjnej pojedynczych fotonów – SPECT, której przewaga nad badaniem PET opiera się m.in. na możliwości obrazowania przepływu w naczyniach mózgowych.

Medycyna nuklearna jest działem medycyny zajmującym się diagnozowaniem i leczeniem chorób przy użyciu izotopów promieniotwórczych. Jest jedną z najbardziej interdyscyplinarnych dziedzin skupiając w sobie dokonania z obszaru medycyny, biologii, farmakologii, chemii, oraz fizyki.

Badania z zakresu medycyny nuklearnej opierają się na podaniu, określonej substancji znakowanej odpowiednim izotopem promieniotwórczym. Takie połączenie nazywane jest radiofarmaceutykiem, lub radioznacznikiem. Radiofarmaceutyk składa się z dwóch części, z której każda spełnia inną rolę. Na podstawie działania substancji chemicznej w organizmie można ocenić aktywność metaboliczną badanego narządu, przepływ krwi w narządzie, a także funkcjonalność na poziomie komórkowym – ekspresję receptorów oraz aktywność mechanizmów transportujących w błonach komórkowych.

Substancja, która ma wraz z izotopem promieniotwórczym stworzyć radiofarmaceutyk musi posiadać cechy fizyczne i farmakokinetyczne podobne do substancji które naturalnie występują w organizmie (jak np. glukoza) lub takich, które są podawane z zewnątrz, ale ich losy w organizmie są dobrze poznane (np. leki). Dzięki temu metabolizm substancji podanej w trakcie badań z zakresu medycyny nuklearnej można porównać do metabolizmu znanych substancji i tej podstawie wyciągnąć konkretne wnioski z badania. Rolą izotopu promieniotwórczego jest uwidocznienie działającej w organizmie substancji w aparatach pomiarowych, co pozwala na ocenę jej ilości oraz czasu rozpadu.

Radiofarmaceutyk podawany jest zwykle drogą doustną lub, częściej, dożylną. Po podaniu leku konieczne jest odczekanie od kilku do kilkudziesięciu minut, w zależności od rodzaju radioznacznika, aby mógł on włączyć się w badany proces metaboliczny.

Medycyna nuklearna niezwykle często umożliwia diagnozowanie chorób niewidocznych jeszcze w badaniach obrazowych. Wynika to z tego, iż badania obrazowe (np. RTG) obrazują zaburzenia struktury i morfologii narządu, a często zaburzenia takie wynikają z nieprawidłowego metabolizmu tkanek, co możliwe jest do uwidocznienia tylko w badaniach z zakresu medycyny nuklearnej. Połączenie metod diagnostyki nuklearnej z diagnostyką obrazową pozawala na uzyskanie pełnego obrazu choroby i postawienie dokładnego rozpoznania.

Powrót do spisu treści